Wiele osób myślało o założeniu firmy. Jest to długa, czasem bardzo trudna i pełna wzlotów i upadków droga. Co to jest startup? Jakie są jego zalety i jak go założyć? W naszym najnowszym wpisie odpowiadamy.
Termin startup (zwany też rozruchowym) odnosi się do firmy lub organizacji, która dopiero rozpoczyna działalność i wciąż poszukuje modelu biznesowego, który pozwoli jej się rozwijać i przynosić zyski.
Definicja startupu
Istnieje wiele definicji startupu. Podmioty te są często kojarzone z sektorami zaawansowanych technologii oraz technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (zwanymi ICT).
Definicja Steve'a Blanka
Steve Blank, przedsiębiorca z Doliny Krzemowej i wykładowca Uniwersytetu Stanforda, definiuje startup jako "tymczasową organizację, która dąży do stworzenia rentownego, powtarzalnego i skalowalnego modelu biznesowego". Nie jest jasne, czy startup to zarejestrowany podmiot gospodarczy, czy nieformalna grupa mająca wspólny cel. Jego istotą jest poszukiwanie modelu biznesowego. Przestaje być startupem, gdy go znajdzie.
Eric Ries definiuje definicję
Eric Ries, twórca metody Lean Startup, rozumie startupy w podobny sposób. Definiuje on startup jako "instytucję ludzką, której celem jest tworzenie nowych produktów lub usług w warunkach skrajnej niepewności". Zgodnie z tą definicją, dwie cechy wyróżniające startup to:
- Tworzenie nowego produktu
- działanie w warunkach skrajnej niepewności.
Definicja startupu w spirali
Dr Agnieszka Skala, ekspertka z fundacji Startup Poland, stworzyła tzw. spiralną definicję startupu. Według niej, startup to "każda organizacja o bardzo ograniczonych zasobach i niepewnym popycie (lub jego braku) na swoje produkty".
Jest to szeroka definicja. Można w niej wymienić dużą liczbę podmiotów. Można ją podzielić na mniejsze grupy, które odpowiadają różnym fazom rozwoju startupu.
- Znalezienie innowacyjnego modelu biznesowego
- Wykorzystanie nowoczesnych technologii; - Wprowadzenie na rynek nowego produktu
- Wprowadzenie nowego produktu na rynek
- Tworzenie przełomowych innowacji, które radykalnie zmieniają dotychczasowy sposób spełniania wymagań klientów (tzw. disruption);
- Zapewnienie szybkiego wzrostu liczby użytkowników (tzw. hiperskalowalność);
- Stworzenie systemu, który przekształca liczbę użytkowników we wzrost przychodów.
- Przekształcanie wzrostu przychodów w wykładniczy wzrost wartości przedsiębiorstwa
Wiele startupów upada, ponieważ nie są w stanie przejść do następnego etapu. Na przykład zatrzymują się na etapie wprowadzania nowego produktu na rynek. Często są one zwykłymi imitacjami istniejących rozwiązań i nie wprowadzają istotnych zmian na rynku. Inne, mimo stworzenia rewolucyjnego produktu i pozyskania większej liczby użytkowników, nie są w stanie stworzyć dochodowego modelu zarabiania, mimo odniesionego sukcesu. Przykładem takiego startupu jest Quora. Jest to serwis typu Q&A (Questions & Answers), który umożliwia użytkownikom zadawanie, edytowanie i porządkowanie pytań, a następnie udzielanie na nie odpowiedzi.
Krakowska definicja
W 2015 r. zespół badawczy krakowskiej fundacji Miastem Startupów stworzył drugą definicję. Zgodnie z nią startup to organizacja, która wykorzystuje eksperymenty rynkowe i zewnętrzne finansowanie do tworzenia wartości dla klienta. Takie działanie może być powielane w skali globalnej.
Definicja ta zawiera pojęcie zewnętrznego finansowania przez inwestora (Aniołowie Biznesu, fundusz venture capital).
Model ten pozwala startupowi działać na trzech poziomach.
- Operacyjnym: Obejmuje iteracyjne wprowadzanie nowego produktu na rynek w celu sprawdzenia jego przydatności rynkowej i dostosowania jego parametrów.
- Taktyczny, który koncentruje się przede wszystkim na wypełnianiu zobowiązań inwestorów i pozyskiwaniu dodatkowych funduszy w celu przyspieszenia ekspansji.
strategicznym, gdzie ważne jest znalezienie modelu biznesowego, który pozwoli przełożyć stworzone lub nabyte innowacje na wymierną wartość dla klienta, za którą jest on skłonny zapłacić.
Definicja autorstwa Szymona Wiercińskiego
Dr Szymon Wierciński, wykładowca Akademii Leona Koźmińskiego, uważa, że startup to "pewien etap w życiu firmy". Jest to moment, w którym przedsiębiorca tworzy biznesplan w oparciu o pomysł na swoją działalność, a następnie poszukuje inwestorów (np. Venture Capitals, Aniołów Biznesu czy platform crowdfundingowych).
Startupy można uznać za niezależne firmy, jeśli nie są zależne od inwestorów i zaczynają same na siebie zarabiać "przez co najmniej trzy okresy z rzędu".
Jak wygląda finansowanie dla startupów?
Istnieje wiele sposobów finansowania projektów, które zostały rozpoczęte jako startupy:
- Ze środków założycieli (bootstrapping);
- przy wsparciu funduszy Venture Capital i Aniołów Biznesu
- Z pedałów gazu w biznesie
- poprzez crowdfunding, czyli finansowanie społecznościowe
- poprzez programy rządowe, granty, dotacje i bezzwrotne pożyczki dla startupów.
Czy każda firma jest start-upem?
Aby firma mogła zostać uznana za startup, musi spełniać określone kryteria:
Nie jest to korporacja; może to być natomiast osoba fizyczna, która ma wpływ na strategię i działalność biznesową (w tym działalność inwestycyjną i finansową).
- Rola inwestora jest pasywna w całym przedsięwzięciu
- Musi być innowacyjna, skalowalna i niezależna.
Innowacje
O innowacyjności można mówić w czterech obszarach:
Wizja firmy
Technologia - fizyczne cechy produktu i sposób jego wytwarzania.
- Marketing i sprzedaż - zastosowanie produktu (nowe zastosowania lub nowi odbiorcy istniejącego produktu) lub sposoby dostarczania korzyści użytkownikom (na przykład poprzez zakres usług). Dodatkowe korzyści, takie jak finansowanie lub serwis, ale także sposób obsługi, czyli zmiana standardu i kultury relacji między nabywcami i użytkownikami
- Organizacja firmy (jej struktury i procesy).
Skalowalność biznesu
Jest to klucz do określenia szans powodzenia firmy. Obejmuje to:
- Oferowanie usług, które nie są często spotykane na rynku
- Zwiększenie rozmiarów działalności przedsiębiorstwa przez jego założycieli.
Aby odnieść sukces, firma musi być w stanie rozwijać się na wielu płaszczyznach. Aby to osiągnąć, należy od początku stworzyć plan uwzględniający potencjalny wzrost firmy.
Niepewność i niezależność
Każdy startup jest wyjątkowy i nie ma pewności, czy odniesie sukces, czy poniesie porażkę po wejściu na rynek. Niepewność ta wynika z faktu, że na rynku nie ma porównywalnych firm, które mogłyby przewidzieć prawdopodobieństwo sukcesu lub popytu.
Korzyści wynikające z założenia firmy
Jedną z największych zalet rozpoczęcia działalności jest
Niskie koszty - nie jest wymagany kapitał początkowy. Istnieje również możliwość pozyskania finansowania zewnętrznego.
- Możliwość zdobycia doświadczenia w zakładaniu i prowadzeniu firmy.
Jeśli startup jest dobrze zarządzany, a na oferowane przez niego produkty i usługi jest duży popyt, prawdopodobnie będzie przynosił zyski i osiągnie sukces.
Startupy są narażone na ryzyko niepowodzenia
Jak każde przedsięwzięcie, startup może ponieść porażkę. Są one bardziej narażone na ryzyko niż inne przedsięwzięcia. Świadczy o tym duża liczba startupów, które ogłosiły upadłość, mimo że otrzymały finansowanie ze źródeł zewnętrznych.
Według szacunków 90% startupów technologicznych upada w ciągu pierwszych dwóch lat działalności. Tylko 8% przekształca się w normalnie funkcjonujące przedsiębiorstwa, a 2% osiąga sukces na skalę światową.
Wynika to prawdopodobnie z faktu, że firmy te nie mają modelu biznesowego i albo dopiero rozpoczynają działalność, albo próbują go stworzyć. Nie można uznać projektu za udany tylko dlatego, że pojawił się inwestor.
Startupy są obarczone wysokim ryzykiem niepowodzenia. Może to wynikać także z braku doświadczenia w biznesie lub braku szerokich umiejętności wśród twórców projektu. To coś więcej niż tylko stworzenie pomysłu. Ważne jest, aby określić jasne cele i działania, które należy podjąć, aby je osiągnąć. I tu właśnie leży klucz do znalezienia odpowiednich specjalistów po opracowaniu startupu.
Jakie branże i regiony są najbardziej popularne dla startupów?
Według "Raportu Startup Poland 2016" w 2016 r. w Polsce działało ok. 2700 startupów. Zdecydowanie lepiej jest w przypadku startupów zagranicznych. W Dolinie Krzemowej jest od 12,7 do 15,6 tys. startupów, w Nowym Jorku od 6,3 do 7,8 tys. i w Londynie od 4,3 do 5,9 tys. w zależności od tego, jakiej definicji startupu użyjemy. W Polsce centralnej (Warszawa, Łódź) działa 3-6 tys. startupów, czyli więcej niż w Tel Awiwie (2,2-2,7 tys.) i Berlinie (1,8-2,4 tys.).
Większość polskich startupów to firmy SaaS działające w oparciu o oprogramowanie. Najpopularniejsze branże to aplikacje mobilne, usługi internetowe i e-commerce. Sytuacja wygląda podobnie na całym świecie.
Kto tworzy startupy?
Startupy często kojarzone są z młodymi wizjonerami. Mark Zuckerberg założył Facebooka w wieku 19 lat. Evan Spiegel miał 23 lata, gdy Snapchat stał się sukcesem. Natomiast David Karp założył platformę mikroblogową Tumbrl, mając zaledwie 20 lat.
Powyższe przykłady nie muszą oznaczać, że tylko młodzi ludzie mają prawo do genialnych i dochodowych pomysłów.
Jaki jest modelowy polski przedsiębiorca startupowy?
Model przeciętnego polskiego startupowca został stworzony na podstawie wyników ogólnopolskiego badania ilościowego, które PARP przeprowadziła w 2017 i 2018 roku. Przedstawia się on następująco:
Jest to mężczyzna w wieku 38 lat.
- Ma wykształcenie wyższe
- Ma na utrzymaniu czteroosobową rodzinę
- Ma ciekawy pomysł na biznes
Chce wykorzystać wiedzę, którą zdobył w poprzedniej pracy.
- Jego główną motywacją do rozpoczęcia działalności gospodarczej była chęć uzyskania niezależności i zwiększenia dochodów osobistych.
- Do rozwoju działalności wykorzystuje przede wszystkim własne środki finansowe, ale korzysta też z innych źródeł finansowania.
Jego przedsięwzięcie biznesowe jest na etapie wchodzenia na rynek lub umacniania się na nim.
- Uważa, że ma unikalne korzyści i potencjał wzrostu w porównaniu z innymi konkurentami.
- Niektórzy klienci oceniają jego produkt/usługę jako nową;
- Obszary działalności firmy są zróżnicowane, ale najczęściej związane z edukacją, ochroną zdrowia i usługami.
- Współpraca nie jest jej mocną stroną (jeśli współpracuje, to z inną firmą lub dużym przedsiębiorstwem);
- Jest gotowa zaangażować się w działalność międzynarodową, ale czerpie korzyści finansowe przede wszystkim ze sprzedaży produktów i usług klientom w kraju.
- Przychody z zagranicy stanowią niewielki procent całkowitych przychodów firmy.
Według niego przeszkodą w prowadzeniu działalności gospodarczej są kwestie podatkowe, biurokratyczne i związane z prawem pracy.
W badaniu wzięło udział ponad 162 tys. osób w wieku od 18 do 64 lat.
Jak założyć startup w Polsce
Dobry pomysł i udane wejście na polski rynek to jedno. Właściwa promocja startupu to drugie. Przed rozpoczęciem działalności warto poznać sprawdzone metody. Zwiększą one Twoją rozpoznawalność i pomogą Ci zdobyć nowych klientów. Oto kilka przykładów.
Poświęć czas na stworzenie wizerunku marki poprzez działania marketingowe
W przeszłości tylko wielkie korporacje i firmy, takie jak Microsoft, Coca-Cola czy Volkswagen, mogły sobie pozwolić na angażowanie się w szeroko zakrojone działania marketingowe. Obecnie posiadanie skutecznego marketingowca jest wymogiem koniecznym, aby firma mogła dobrze prosperować.
Marketing jest najbardziej popularny poprzez "marketing mix", który składa się z czterech filarów ("Model 4P"):
- cena;
- produkt
dystrybucja (miejsce)
- promocja.
Marketing to coś więcej niż wpływanie na postrzeganie i wizerunek marki. To także wspieranie sprzedaży. Marketing powinien być odpowiedzialny przede wszystkim za:
- Działania promocyjne, których celem jest maksymalizacja sprzedaży
- wpływanie na proces dystrybucji, tak aby marża sprzedaży była jak najwyższa, a rynek konkurencyjny.
- profilowanie, czyli tworzenie grup potencjalnych klientów na podstawie odbiorców.
Dlatego strategia marketingowa powinna być opracowana przed rozpoczęciem działalności, a następnie stać się częścią biznesplanu już w pełni rozwiniętej firmy. Powinna być także regularnie wdrażana w kolejnych etapach jej rozwoju.
Growth hacking może zwiększyć szanse na powodzenie projektu
Tradycyjne metody marketingowe mogą być kosztowne i zabierać dużo czasu. W tym miejscu pojawia się "growth hacking", czyli sztuka "hakowania" tradycyjnego marketingu. Polega ona na stosowaniu nowych form reklamy i promocji lub wykorzystywaniu istniejących narzędzi w nowatorski sposób. Dzięki temu można zmaksymalizować sprzedaż i zminimalizować koszty.
Ponieważ nie wymaga dużych nakładów finansowych, jest świetnym rozwiązaniem dla startupów z ograniczonym budżetem. Wykorzystuje się ją przede wszystkim do prowadzenia działań z zakresu marketingu wirusowego. Wirusy są popularne ze względu na swoją wyjątkowość i/lub kreatywność. Jest to tak zwany "efekt kuli śnieżnej", czyli sytuacja, w której wirusy są popularyzowane dzięki swojej wyjątkowości i/lub kreatywności. Jest to stopniowa ekspansja, która zaczyna się na małą skalę, ale z czasem przybiera na sile.
Dobrym przykładem są działania Growth Hacking, które mają na celu zatrzymanie klientów i zachęcenie ich do ponownego skorzystania z usług firmy. Programy aktywizujące obejmują: Programy aktywizujące obejmują edycje specjalne i limitowane, które są gratką dla klientów - fanów marki. Jest to również świetny sposób na zwiększenie sprzedaży. Utrzymanie klientów i stałe zainteresowanie ofertą są często ważniejsze niż pozyskiwanie nowych klientów. Dzieje się tak dlatego, że można czerpać korzyści finansowe.
Zoptymalizuj stronę startupu pod kątem wyszukiwarek
Klienci szukają startupów za pomocą wyszukiwarek takich jak Google, Bing i Yahoo. Klienci mają tendencję do wybierania najwyżej pozycjonowanych stron wyników wyszukiwania (tzw. "SERP-ów"), które pojawiają się po wpisaniu zapytania. Warto walczyć o to, aby znaleźć się na pierwszej stronie Google. W TOP 10 dla słów kluczowych, które są istotne z punktu widzenia biznesu. Ponad 80% kliknięć pochodzi z pierwszej strony SERP.
SEO (Search Engine Optimization) to coś, o co powinieneś zadbać. Zoptymalizuj stronę internetową swojej firmy tak, aby była widoczna w wynikach wyszukiwania na najbardziej istotne frazy. Na to działanie składają się setki czynników, które są opisane w algorytmie Google. Należą do nich:
- Nagłówki HTML (H1, H2, H3 lub inne);
- odpowiednie zagęszczenie słów kluczowych (tzw. keyword density)
- linkowanie w obrębie witryny (tzw. linkowanie wewnętrzne) oraz z innych witryn w Internecie (tzw. linkowanie zewnętrzne).
Są to najważniejsze elementy, które w połączeniu ze sobą mogą mieć znaczący wpływ na stronę, jaką widzi użytkownik po wpisaniu zapytania.
SEO może być kosztowne i czasochłonne. Wszystko zależy od tego, jak popularna i konkurencyjna jest dana fraza. Na przykład bardzo trudne może być pozycjonowanie stron na takie słowa kluczowe, jak "markowe buty" czy "tanie kredyty". Pojawienie się w TOP 10 wyników może zająć kilka miesięcy, a czasem nawet kilka lat.
Po przeczytaniu kilku poradników i artykułów lub skorzystaniu z określonych wtyczek (np. do WordPressa) można wykonać pewne prace optymalizacyjne we własnym zakresie. Może się jednak okazać, że konieczne będzie wynajęcie wyspecjalizowanej agencji SEO lub SEM do wykonania tych prac. Potrzebne mogą być profesjonalne narzędzia i wykształcenie, a także śledzenie zmian algorytmu Google.
Polskie startupy, które odniosły sukces
Redaktorzy My Company Polska stworzyli ranking najlepszych polskich startupów w 2019 roku: Oto trzy najwyżej oceniane startupy w Polsce, zgodnie z artykułem3:
Booksy
Booksy to platforma, która umożliwia rezerwację usług fryzjerskich, kosmetycznych i barberskich. Na całym świecie korzysta z niej 4,2 mln osób. Połączenie zespołów specjalistów, kierownictwa i klientów Lavito pomogło zwiększyć bazę użytkowników. Cena przejęcia mogła wynieść nawet 50 mln PLN.
Firma jest zintegrowana z Google, Yelp i Facebookiem. Serwisy te pozwalają na szybką rezerwację terminu wizyty. Firma posiada również około 900 salonów Expert L'Oreal Professionnel, które umożliwiają klientom rezerwację wizyt za pośrednictwem Booksy.
CallPage
Firma CallPage została założona przez trzech młodych mężczyzn z Ukrainy, którzy spotkali się w Krakowie: Sergey Butko, Andrey Takachiv i Ross Knap. Oprogramowanie pozwala w ciągu zaledwie 28 sekund zadzwonić do klienta, jeśli jest on zainteresowany ofertą lub ma jakieś pytania. Firma oddzwania do klienta, gdy ten zostawi swoje dane kontaktowe.
System CRM to dodatkowa funkcja, która umożliwia zarządzanie kontaktami.
Obecnie korzysta z niego ponad 3000 firm, także poza granicami Polski, takich jak UPC, Virgin Mobile czy Medicover.
Pierwszych inwestycji w startup dokonał fundusz bValue. Kolejne trzy fundusze zainwestowały w startup 17 mln zł: Market One Capital, Nest oraz TDJ Pitango Ventures.
Podsumowanie
Polska jest domem dla ponad 2,7 miliona startupów. Wiele z powstałych wcześniej projektów odniosło sukces. Ich popularność wynika z niskich kosztów, które pozwalają na wprowadzenie na rynek najbardziej innowacyjnych produktów i utrzymanie się na nim przez długi czas.
